Jak wzmacniać odporność psychiczną dziecka

Wzmacnianie odporności psychicznej dzieci stanowi ważny element ich rozwoju. Odporność psychiczna to cecha, dzięki której dzieci radzą sobie z przeciwnościami, potrafią pogodzić się z niepowodzeniami oraz znajdują w życiu radość.


W dalszej części artykułu dowiesz się, jakie są oznaki odporności psychicznej, oraz znajdziesz fajne zajęcia, dzięki którym Twoje dziecko stanie się bardziej odporne!

Czym jest odporność psychiczna i dlaczego ma ona znaczenie?

Krótko mówiąc, odporność pomaga nam radzić sobie z negatywnymi sytuacjami i emocjami. To siła, dzięki której walczymy dalej, gdy już mamy ochotę się poddać. Za każdym razem, gdy motywujesz się, aby osiągnąć coś naprawdę trudnego — na przykład ukończyć wyjątkowo męczący bieg — odnosisz sukces właśnie dzięki odporności psychicznej.

Odporność psychiczna jest jedną z cech, dzięki którym dziecko może wyrosnąć na pewną siebie, kompetentną i samodzielną osobę. Dzięki odporności dzieci mogą również chętniej próbować nowych rzeczy i stawiać czoła wyzwaniom. Odporność psychiczna pomaga im również radzić sobie ze zmianami, takimi jak przeprowadzka czy rozpoczęcie szkoły.

Odporne psychicznie dzieci potrafią dostosować się do sytuacji, gdy muszą stawić czoła przeciwnościom. W takich sytuacjach mogą dalej rozwijać swoje umiejętności i nawiązywać relacje.

Jakie czynniki mają wpływ na odporność psychiczną?

Wiele czynników ma wpływ na odporność dziecka, ale najważniejszym z nich są silne relacje z innymi. Nawiązywanie i utrzymywanie silnych relacji z opiekunami, znajomymi i szerszą społecznością daje dzieciom poczucie bezpieczeństwa i komfortu psychicznego. Dzięki temu dzieci zyskują pewność siebie, która pozwala im stawiać czoła wszystkiemu, co napotykają na swojej drodze.

Innym czynnikiem, który pomaga wzmocnić dziecięcą odporność, jest doświadczenie. Ucząc się przezwyciężać problemy w zdrowy sposób, dzieci zaczynają dostrzegać, że są zdolne do stawiania czoła wyzwaniom i będą na to bardziej gotowe w przyszłości.

Istnieją różne sposoby, aby pomóc dzieciom wykształcić odporność psychiczną, ale należy pamiętać o czynnikach biologicznych, które mogą mieć wpływ na dziecko.

Czynniki biologiczne

We wszystkich obszarach rozwoju dziecka może mieć na nie wpływ wiele czynników: dom, sytuacje społeczne, szkoła, a nawet rodzice. Niektóre z tych czynników można kontrolować, ale warto pamiętać, że każde dziecko jest wyjątkowe i pod pewnymi względami może być bardziej odporne niż pod innymi. Często może zależeć to od genów.

Zdrowie 

Od czasu do czasu wszyscy czujemy się kiepsko. Jednak w przypadku dzieci o większej odporności psychicznej złe samopoczucie pojawia się rzadziej. Możesz pomóc dziecku prowadzić zdrowy styl życia, zachęcając je do ruchu oraz dbając o regularność snu i zdrową dietę.

Predyspozycje genetyczne

Geny, które dziedziczymy po rodzicach, mają ogromny wpływ na to, kim jesteśmy w dorosłym życiu — nie ma co do tego wątpliwości. Nie dotyczy to jedynie cech fizycznych. Dzieci zwykle przejmują od rodziców również cechy charakteru, które mogą wpłynąć na rozwój ich odporności.

Nie za bardzo możemy temu zapobiec, bo tak po prostu wygląda świat. Powinniśmy jednak pamiętać, aby zapewnić dziecku poczucie bezpieczeństwa, komfortu i koleżeństwa, dzięki czemu dziecko będzie czuło się zdolne stawić czoła każdemu wyzwaniu.

Temperament 

Niektórzy eksperci uważają, że temperament niemowlęcia (który wpływa na to, czy niemowlę jest grymaśne, czy spokojne) może decydować o tym, jak będzie rozwijać się odporność psychiczna dziecka na wczesnym etapie jego życia.

Cierpliwe, grzeczne i wrażliwe dzieci łatwiej akceptują zmiany, ale oczywiście istnieją sposoby na to, aby pomóc dzieciom wykształcić pewne zachowania i od samego początku zapewnić im jak najlepsze warunki do rozwoju.

Czynniki zewnętrzne

Na odporność psychiczną mogą również wpływać czynniki zewnętrzne, a szczególnie wsparcie, jakie dziecko otrzymuje od głównych opiekunów i innych osób w najbliższym otoczeniu.

Pozytywne doświadczenia w domu, szkole i sąsiedztwie również zwiększają odporność psychiczną dziecka — dzięki nim dziecko czuje się w tych miejscach bezpiecznie i potrafi podejmować działania oraz reagować.

Środowisko domowe

Istnieją dowody na to, że czysty i uporządkowany dom to optymalne miejsce do rozwoju odporności psychicznej. Zachęcanie dziecka do pomocy w sprzątaniu nauczy je, jak dbać o siebie i swoje otoczenie, a to z kolei wpłynie na odporność dziecka.

Style rodzicielstwa

Ustanowienie zasad i spójność oczekiwań na wczesnym etapie życia dziecka pozytywnie wpłynie na rozwój jego odporności. Regularne chwalenie i zachęcanie dziecka może pomóc mu również wykształcić pozytywne wzorce zachowań i zdrowe granice oraz podejmować decyzje, kierując się empatią.

Rodzice i opiekunowie są dla dzieci bezpośrednimi wzorami do naśladowania, dlatego zawsze warto przyjrzeć się własnemu zachowaniu i zastanowić się, jak może ono wpłynąć na dziecko. Jeśli rodzice i opiekunowie będą pamiętać o tym, że dzieci mogą ich naśladować, będzie im łatwiej świecić przykładem.

Na odporność psychiczną składa się wiele czynników. Poniżej opisaliśmy siedem najbardziej istotnych z nich.

Siedem czynników wpływających na odporność psychiczną

1. Umiejętność sprawnego działania

Umiejętność sprawnego działania pozwala dziecku skutecznie poradzić sobie w sytuacjach stresowych. Dzieci, które potrafią zdecydować, co należy zrobić w określonych sytuacjach oraz jak odpowiednio zareagować, będą czuły się pewniej i lepiej poradzą sobie w podobnych sytuacjach w przyszłości.

Możesz pomóc dziecku doskonalić umiejętność sprawnego działania na wiele różnych sposobów. Przykładowo:

• Wzmacniaj niezależność dziecka, zachęcając je do samodzielnej zabawy
• Rozbudzaj w dziecku ciekawość i przekonaj je, że popełnianie błędów to nic złego
• Naucz dziecko, jak motywować się do działania

Wypróbuj zestawy zabawek, które zachęcają dzieci do próbowania nowych rzeczy. Przykładowo zestaw MINDSTORMS® Wynalazca robotów zawiera 949 elementów i pięć wyjątkowych projektów robotów do zbudowania, dzięki którym dziecko może bawić się i uczyć na kilka różnych sposobów. 

2. Pewność siebie

Pewne siebie dzieci wierzą, że poradzą sobie w codziennych sytuacjach. Im częściej dziecko będzie miało okazję się wykazać, tym bardziej pewne siebie będzie się czuło.

Pisanie lub rysowanie wskazówek może okazać się ciekawą zabawą, która zwiększy pewność siebie dziecka. W ten sposób dzieci mogą komunikować się z innymi i odkrywać, co sprawia, że czują się odważne.

3. Poczucie więzi

Dzieci, które odczuwają silne więzi z innymi, zwykle są bardziej odporne psychicznie. Niezależnie od tego, czy chodzi o bliską relację z rodziną, przyjaciółmi czy grupami rówieśników, dziecko, które odczuwa silny związek z innymi, wie, że nie jest samo.

Aby dziecko mogło poczuć bliską więź z innymi, konieczna jest dobra komunikacja. Zajęcia grupowe mogą zachęcić dziecko do dzielenia się własnymi doświadczeniami i opiniami oraz sprawić, że dziecko będzie czuło się ważne i wspierane.

4. Siła charakteru

Dzieci o silnym charakterze zwykle bardziej się doceniają i są bardziej pewne siebie. Tego rodzaju świadomość pozytywnie wpływa na odporność psychiczną, ponieważ dzieci nie tylko rozumieją, jakie decyzje należy podejmować w różnych sytuacjach, ale są też w stanie dokonywać wyborów zgodnych tym, co uważają za słuszne.

Zajęcia, które wzmacniają charakter, mogą pozytywnie wpływać na poczucie własnej wartości i empatię, a nawet pomóc dziecku dostrzec swoje mocne strony. Takie zajęcia mogą polegać na odkrywaniu nowych pasji i doświadczeń lub wprowadzaniu nowych czynności do ustalonego porządku dnia.

5. Dawanie czegoś od siebie

Jeśli dziecko poczuje, że samo daje światu coś od siebie, zacznie dostrzegać, jak wielką moc ma hojność, i będzie czuło się potrzebne. Dziecko, które daje innym coś od siebie, zauważy również konsekwencje swoich działań, a to z kolei wzmocni jego kompetencje, więzi z innymi i siłę charakteru.

Aby wspomóc ten proces nauki, pokaż dziecku, w jaki sposób może poświęcić innym swój czas i uwagę. Możesz również stwarzać sytuacje, w których dziecko będzie mogło dać coś od siebie, na przykład regularnie pomagając Ci w określonych czynnościach. Takie czynności, które wzmacniają odporność psychiczną, nauczą dziecko, jak doceniać innych i dawać od siebie jeszcze więcej.

6. Radzenie sobie z problemami

Umiejętność radzenia sobie z problemami ma kluczowe znaczenie, jeśli chodzi o rozwój odporności psychicznej. Umiejętność ograniczania stresu oraz umiejętności społeczne pomagają dziecku przygotować się na stawienie czoła nadchodzącym wyzwaniom.

Aby pomóc dziecku radzić sobie z problemami, pokaż mu, jak tego typu strategie działają w praktyce. Możesz również stworzyć otwartą i bezpieczną przestrzeń do szczerej rozmowy.

7. Kontrola

Gdy dzieci odkryją, że mają kontrolę nad swoimi reakcjami i wyborami, łatwiej będzie im podejmować trudne decyzje. To właśnie poczucie kontroli daje dziecku wsparcie i pozwala poradzić sobie w sytuacjach stanowiących dla dziecka wyzwanie.

Aby pomóc dziecku poczuć, że ma ono kontrolę, pozwól mu samodzielnie podejmować małe decyzje. Może to być coś tak prostego jak wybór gry lub dania.

Możesz również pomóc dziecku zrozumieć, w jaki sposób działania i wybory pociągają za sobą konsekwencje. Dzięki temu dziecko zauważy, że jego zachowanie ma wpływ na jego przyszłość — oraz na przyszłość innych osób.

Czynności zwiększające odporność psychiczną dzieci — jak wzmacniać dziecięcą odporność?

Każdy moment jest dobry, aby wzmacniać odporność psychiczną dzieci, a cecha ta może przydać się na każdym etapie życia dziecka.

W przypadku najmłodszych dzieci czynności zwiększające odporność psychiczną mogą pomóc im poradzić sobie ze stresem odczuwanym, gdy dopiero rozwija one swoje umiejętności motoryczne i kognitywne.

W przypadku dzieci w wieku 3 lub 4 lat tego typu działania mogą pomóc im nauczyć się panować nad emocjami oraz skuteczniej komunikować się z innymi w szkole lub przedszkolu.

Z kolei dzieci w wieku od 9 do 12 lat dzięki takim działaniom staną się bardziej niezależne i pewne siebie oraz odkryją, kim są i kim chcą być, gdy będą starsze.

Poniżej znajdziesz przykłady działań odpowiednich dla dzieci z każdej z tych grup wiekowych, które zwiększą odporność psychiczną dzieci.

Wzmacniaj funkcje wykonawcze dziecka, aby lepiej panowało nad swoim zachowaniem i emocjami

Dzieci o dobrze rozwiniętych funkcjach wykonawczych i wzmocnionej korze przedczołowej będą lepiej kontrolować swoje zachowanie i emocje, a także wypracują sobie lepsze strategie radzenia sobie z problemami.

Oto kilka przykładowych sposobów, w jakie możesz pomóc dziecku to osiągnąć:

• Ustal określony porządek dnia 
• Ucz dziecko zdrowych zachowań społecznych
• Zadbaj, aby dziecko czuło, że jest wspierane i ma na kim polegać 
• Stwarzaj okazje do nawiązywania relacji międzyludzkich
• Pamiętaj o kreatywnej zabawie w domu i w szkole
• Sięgaj po gry planszowe lub organizuj zajęcia związane z kodowaniem , które uczą kontroli nad odruchami i planowania oraz ćwiczą pamięć roboczą i mentalną elastyczność

Zachęcaj dziecko do podejmowania ryzyka i stwarzaj sytuacje, w których dziecko może myśleć i działać samodzielnie

Podejmowanie rozsądnego ryzyka może zachęcić dziecko do wychodzenia poza strefę komfortu, przekraczania granic i odkrywania nowych rzeczy. Dzieci, które regularnie wykazują się taką odwagą, stają się bardziej pewne siebie i odporne. Z kolei dzieci, które unikają podejmowania ryzyka, zwykle nie wierzą, że są w stanie stawić czoła wyzwaniom.

Pomagaj dziecku odkrywać pasje, pokazując mu różnego rodzaju zajęcia

Odkrywając wraz z dzieckiem różnego rodzaju zabawy wzmacniające odporność psychiczną, otworzysz przed nim mnóstwo nowych możliwości. Dziecko zacznie naprawdę rozumieć, jakie czynności sprawiają mu przyjemność, a podczas zabawy wyrobi sobie zdanie na ważne tematy.

Pomóż dziecku wzmocnić odporność, odkrywając nowe zainteresowania i motywy, takie jak nauki ścisłe, technologia, serie LEGO® Technic, Architecture, lub Art oraz gry o superbohaterach.

Te wzmacniające odporność psychiczną zajęcia mogą pomóc dziecku w podejmowaniu ważnych decyzji w przyszłości — a do tego dziecko będzie się dobrze bawić!

Wyjaśnij dziecku, że zmiany są nieuniknione

Dzieci w każdym wieku mogą bać się zmian. Jednak dzieci, które wiedzą, że zmiany są nieuniknione, mogą nauczyć się je przewidywać, a nawet akceptować. Jeśli nauczysz dziecko, że życie jest zawsze pełne zmian, dziecko możesz nawet zacząć postrzegać je jako coś ekscytującego.

Naucz dziecko, jak o siebie dbać

Jeśli nauczysz dziecko, jak ważne jest dbanie o samego siebie, może to pozytywnie wpłynąć na ich odporność. Zacznij od wytłumaczenia dziecku, jak można rozpoznać oznaki dyskomfortu lub stresu, a następnie wytłumacz mu, w jaki sposób może poczuć się lepiej dzięki niewielkim zmianom i nawykom. Zmiany te mogą obejmować zdrowe odżywianie, odpoczywanie, zabawę i wysypianie się.

Zachęcaj dzieci do odkrywania siebie

Dzieci, które próbują lepiej poznać siebie, stają się bardziej świadome. To przydatne narzędzie, które zwiększa odporność psychiczną dzieci. Dzieci często uczą się o sobie najwięcej w trudnych chwilach — to dobra okazja, aby dziecko odkryło, kim naprawdę jest, i do czego jest zdolne. Wspierając dziecko, które rozwija swoją ciekawość i odporność, pomożesz mu stać się niesamowicie odpornym psychicznie.

Jakie są oznaki odporności psychicznej dziecka?

Wielu rodziców nie wie, czy ich dziecko jest odporne psychicznie. Jeśli Tobie również trudno jest to określić, zwróć uwagę na kilka ważnych cech. Odporne dzieci:

•  wykazują prawdziwe zainteresowanie nauką i szkołą;
• skutecznie i spokojnie rozwiązują problemy; 
• wykazują się empatią w stosunku do innych osób oraz zwierząt;
• ą odpowiedzialne i godne zaufania; 
• w sposób racjonalny reagują na sytuacje stresowe i szybko dochodzą do siebie; 
• wyznaczają sobie realistyczne cele (dotyczące życia zawodowego i osobistego) i osiągają je; 
• zachowują poczucie celowości i pozytywne nastawienie;
• potrafią działać samodzielnie bez znacznej pomocy lub udziału innych osób; 
• wszystko kwestionują i proszą o pomoc, gdy jest im ona potrzebna.

Nie martw się, jeśli Twoje dziecko nie wykazuje się wszystkimi lub niektórymi z powyższych cech. Nigdy nie jest za późno, aby zacząć wzmacniać odporność dziecka, a solidna dawka wiedzy to pierwszy krok do sukcesu!

 Wypróbuj po prostu opisane przez nas czynności i zajęcia, aby już dziś pomóc dziecku stać się bardziej odpornym psychicznie!