Hoe je kinderen aanmoedigt om samen te werken met coöperatief spelen

Het is leuk om toe te kijken wanneer kinderen samenwerken en samen spelen. Als kinderen goed met anderen kunnen samenwerken, heeft dit enorme invloed op de rest van hun leven.

Meestal zijn kinderen rond de leeftijd van twee eraan toe om samen met anderen te spelen. Dit lukt niet altijd meteen want het is iets dat ze moeten leren en waarvoor ze vaardigheden moeten ontwikkelen. Het kost tijd om te wennen aan zaken als delen, je eigen beurt afwachten, onderhandelen, regels opvolgen en samenwerken als een team.

Deze fase is erg belangrijk in de ontwikkeling van peuters, omdat ze pas in deze fase de behoeften van anderen gaan herkennen. Dit zet zich voort naarmate ze ouder worden en andere ontwikkelingsfases doorlopen.

Wat is samenwerken en waarom is het belangrijk?

Samenwerken betekent samen iets doen om een gedeeld doel te bereiken. Het is een belangrijke vaardigheid die kinderen in hun verdere leven moeten beheersen, voor hun sociale leven en voor hun carrière.

Net als bij de meeste zaken in deze levensfase, leren kinderen het meeste door te spelen. Voor samenwerken is dat niet anders. De beste manier om in deze prille jaren belangrijke vaardigheden te ontwikkelen, is door je kinderen coöperatief te laten spelen.

Wat is samen spelen, of coöperatief spelen?

In tegenstelling tot competitieve spellen worden kinderen in coöperatief spelen aangemoedigd om met elkaar samen te werken om een gezamenlijk doel te bereiken. Dit betekent vaak op de beurt wachten, regels volgen, delen, onderhandelen en compromissen aangaan, kortom allemaal nuttige vaardigheden die kinderen moeten leren.

Kinderen kunnen op veel manieren samen spelen, maar de kern van coöperatief spelen is teamwork.

Wat zijn de voordelen van coöperatief spelen?

Kinderen hebben veel aan coöperatief spelen met andere kinderen en volwassenen, omdat ze hierdoor iets leren over de behoeften van andere mensen en omdat dit belangrijke communicatieve vaardigheden en hun inlevingsvermogen ontwikkelt. We gaan wat dieper in op de belangrijkste voordelen van coöperatief spelen.

Kinderen die samenwerken, kunnen beter communiceren

Coöperatie betekent in feite samenwerken met anderen. Kinderen merken snel dat samenwerken alleen lukt als ze goed communiceren.

Dit betekent dat kinderen die samenwerken, leren om zichzelf helder uit te drukken en over te brengen wat ze bedoelen, terwijl ze tegelijkertijd de informatie uit hun omgeving en van hun speelkameraden verwerken.

Naarmate de communicatieve vaardigheden van kinderen beter worden, gaan ze begrijpen waarom het belangrijk is om naar anderen te luisteren, om elkaar te respecteren en om zich in een ander te verplaatsen.

Kinderen die samenwerken, kunnen beter conflicten oplossen

Vanaf hun geboorte krijgen kinderen van hun ouders liefde, genegenheid en aandacht. Thuis en in het gezin is iedereen helemaal gericht op het kind, waardoor het begrijpelijk is dat ze gaan geloven dat alles om hen draait.

Volwassenen weten wel beter, maar het kan even duren voordat kinderen leren dat iedereen in dit opzicht hetzelfde is en net zo belangrijk als zijzelf.

Door coöperatief te spelen leren kinderen om speelgoed te delen en hun beurt af te wachten. Naarmate kinderen meer gewend raken aan deze ideeën, gaan ze snel zien welke inspanning hun vriendjes leveren om hetzelfde doel te bereiken. Zodra ze dit doorhebben, ontwikkelen ze respect hiervoor en uiteindelijk verandert dit in vertrouwen.

Het vormen van dergelijke relaties en het ontwikkelen van coöperatieve vaardigheden helpt ze om conflicten op te lossen: ze gaan begrijpen wat de waarde van samenwerking is en waarom dit belangrijk is.

Kinderen die samenwerken, leren hoe ze problemen oplossen

Coöperatief spelen helpt kinderen niet alleen om beter met conflicten om te gaan, maar ook om problemen op te lossen. Als kinderen samenwerken, bespreken ze wat ze moeten doen en proberen ze samen de beste oplossing te vinden.



Terwijl kinderen hun communicatieve vaardigheden verbeteren en andere zichtwijzen leren respecteren, ontwikkelen ze bovendien de vaardigheid om een probleem vanuit verschillende perspectieven te benaderen.

Kinderen die samenwerken, leren omgaan met hun emoties

Samenwerken in een team kan emotioneel zijn. Het is erg spannend wanneer je wint of je doel bereikt, maar als het tegenovergestelde gebeurt, kan dat een teleurstelling zijn.

Kinderen hebben vaak moeite om met deze mengelmoes van emoties om te gaan. Het is overweldigend om zoveel gevoelens in een keer te verwerken.


Wanneer kinderen dergelijke emoties ervaren in een coöperatieve omgeving, leren ze hoe ze ermee moeten omgaan en hoe ze hun gevoelens en gedrag moeten reguleren.

Kinderen die samenwerken, vinden hun plek in de wereld

Door samen te werken, komen kinderen in aanraking met de fundamenten van sociale structuren en ontdekken ze hun plek daarin. Als kinderen met elkaar spelen, ontwikkelen ze begrip en genegenheid voor andere mensen terwijl ze vrienden maken die ze vertrouwen en respecteren.

Kinderen kunnen hierdoor beter een gevoel van onbaatzuchtigheid ontwikkelen: ze merken en erkennen dat iedereen eigen behoeften, wensen en gevoelens heeft. Wanneer dit begrip verder groeit, leren ze hoe ze anderen kunnen helpen en merken ze hoe fijn het is om iets goeds te doen.

Voorbeelden van coöperatief spelen en activiteiten voor peuters (1,5 tot 3 jaar oud)

Kinderen kunnen vanaf een vroege leeftijd samen coöperatief spelen. Hoe eerder kinderen leren samenwerken, hoe meer ze hiervan profiteren, omdat dit de periode is waarin hun hersenen de grootste ontwikkeling doormaken.

De activiteiten die jij, je peuter en speelmaatjes samen doen, kunnen eenvoudig zijn, maar de essentie is samenwerken (de kinderen geven de richting aan) om een gedeeld doel te bereiken.

Samen puzzelen

Het oplossen van een puzzel kan een prachtige manier zijn waarop jonge kinderen samen naar een gezamenlijk doel toewerken.

Of je kind nu de stukjes van een legpuzzel, die aansluit bij de leeftijd, in elkaar past, getallen en letters van speelgoed ordent of puzzels oplost, het leert hiervan samenwerken door problemen op te lossen.

Volg de leider

Een heel eenvoudig en leuk spelletje voor peuters is 'Volg de leider', waarbij ze door het huis, de kamer of de tuin lopen. Het is de bedoeling dat de leider nieuwe acties bedenkt, zoals springen, hinkelen of rondzwaaien met de armen en dat de volgers dit nadoen.

Met dit eenvoudige spelletje leren kinderen dat er momenten zijn waarop ze moeten volgen en momenten waarop zij bepalen wat er gebeurt. Daarnaast leren ze om geduldig te zijn en op hun beurt te wachten.

Maak een doolhof

Met de juiste hulpmiddelen, zoals LEGO® DUPLO® bouwspeelgoed en sets, kunnen peuters vanaf 18 maanden samen een doolhof bouwen en oplossen.

Met DUPLO-stenen bouwen ze de muren van het doolhof. Zodra ze klaar zijn, leggen ze een bal in het doolhof. Door samen de bouwplaat op te tillen en te kantelen, bewegen ze de bal door het doolhof.

Alleen met teamwork lukt het om de bal in de juiste richting te laten rollen. Als kinderen hulp nodig hebben, stel je een gerichte vraag, zoals "Wat gebeurt er als je de plaat links laat zakken?". Dit stimuleert ze om proactief te reageren en het probleem zelf op te lossen. Door kinderen aan te moedigen om zelf de touwtjes in handen te nemen en een andere aanpak te proberen, groeit hun zelfvertrouwen en leren ze dat een probleem verschillende oplossingen kan hebben.

Verhaaltjes bouwen

Zet kinderen bij elkaar en laat ze een verhaaltje verzinnen. Dit is een prima methode om hun fantasie te prikkelen en ze op een leuke en onderhoudende manier te laten samenwerken. Je kunt dit doen met kleurpotloden en papier of met sets.

Vraag eerst een van de kinderen om iets te tekenen of bouwen met het materiaal dat er is. Dit kan een persoon, een huis, een bloem of een dier zijn. Als het kind klaar is, geef je het tweede kind een vergelijkbare opdracht.


De kinderen creëren samen iets en voegen telkens weer iets toe terwijl ze samen een verhaaltje rond hun creatie verzinnen.

Spelen met poppen

Poppen zijn prachtig om jonge kinderen kennis te laten maken met rollenspellen. Je kunt allerlei verschillende dingen als poppen gebruiken, zoals sokken, schaduwen, opgevouwen stukjes papier met getekende gezichten erop en zelfs LEGO® DUPLO® figuren. Omdat alle gekleurde stenen en onderdelen zijn ontworpen voor kleine handjes, kunnen kinderen makkelijk een verhaal verzinnen en opvoeren met de vele grappige figuren.

Het maakt niet uit of kinderen met poppen een verhaal vertellen of de poppen een gek dansje op muziek laten doen. Als ze met poppen spelen, werken ze samen om de poppen te laten leven.

Voorbeelden van coöperatief spelen en activiteiten voor kleuters van 4 en 5 jaar oud

Omdat kinderen vanaf 4 jaar meer tijd zonder hun ouders en in de buitenwereld doorbrengen, wordt het steeds belangrijker dat ze goed kunnen samenwerken zodat ze vriendjes vinden en gedijen in sociale situaties.

Als je kinderen oud genoeg zijn voor de basisschool en je doorgaat met het stimuleren van coöperatief spelen, bereid je ze goed voor op de wereld buiten het gezin.

Samen bouwen

Samen iets bouwen, of het nu een fort van kussens en kartonnen dozen is of een toren van LEGO® Classic-stenen, gaat alleen met onderhandelen, teamwork en compromissen. Je kunt kinderen vanaf een jaar of 4 makkelijk stimuleren om samen te werken door ze uit te dagen om de hoogste toren of de langste slang te bouwen.

Kinderen kunnen ook samenwerken door met instructies grotere LEGO® sets te bouwen. Bedenk dat regels volgen, weten hoe je moet delen en wachten tot je aan de beurt bent, een complexere vorm van samenwerking is dan vrij spelen.

Rollenspellen stimuleren

Het naspelen van specifieke situaties eist veel van de samenwerkingsvaardigheden van kinderen. Misschien spelen ze situaties uit het dagelijkse leven na, zoals naar de winkel gaan of samen koken in een speelkeuken. Ze nemen om de beurt verschillende rollen aan en leren hoe ze samen verantwoordelijk zijn voor taken.

Veel LEGO® sets kunnen hun fantasie nog verder prikkelen en nieuwe ideeën geven voor rollenspellen.

Door de rol aan te nemen van personen waarmee ze in het echte leven nauwelijks in contact komen, verbeteren kinderen hun empathie en kunnen ze zich beter inleven in anderen.

Voorbeelden van coöperatief spelen en activiteiten voor kinderen van 6 tot 8 jaar oud

Spelletjes

Spelletjes hoeven niet altijd te gaan om winnen en verliezen, maar kunnen ook coöperatief zijn. Als kinderen bijvoorbeeld schatzoeken, moeten ze samenwerken om een gezamenlijk doel te bereiken.

Terwijl competitieve spellen belangrijk zijn om bepaalde vaardigheden te ontwikkelen, leren kinderen met coöperatieve spellen dat samenwerken en wederzijds respect belangrijke vaardigheden zijn en gewaardeerd worden in de bredere samenleving.

Samen kunst maken

Als je kinderen de mogelijkheid geeft om samen een eigen kunstwerk te bouwen, stimuleer je hiermee coöperatief spelen. Geef je kinderen een groot vel papier voor een tekening of wandschildering, of zoek samen takken uit het bos en versier je huis.

Samen muziek maken

Breng kinderen bij elkaar en laat ze hun eigen symfonie maken. Ook dit is een prachtige manier om samen iets te maken terwijl ze experimenteren met instrumenten en verschillende geluiden.

Experimenteren met instrumenten en luid zijn is leuk, maar samen echt musiceren betekent dat je bepaalde regels moet volgen.

Als kinderen oefenen en leren hoe ze samen een nieuw liedje spelen, hebben ze veel plezier als dit lukt en waarderen ze elkaars inspanning.

Hoe kunnen kinderen vanaf 9 jaar hun samenwerkingsvaardigheden verbeteren?

Terwijl kinderen de meeste samenwerkingsvaardigheden in de prille kindertijd aanleren, kunnen ze deze vaardigheden blijven verbeteren met activiteiten waarbij ze met anderen in een teamomgeving omgaan.

Meedoen aan teamactiviteiten en wedstrijden

Er zijn veel soorten clubs waaraan kinderen kunnen deelnemen, zoals STEM-clubs, programmeer- en computerclubs en ook sportclubs. Bij alle clubs leren kinderen hoe ze betere teamspelers worden en hoe ze met anderen communiceren. Er zijn ook scholen met een LEGO® club waar kinderen samen iets bouwen.

Thuis verantwoordelijkheden delen

Het is belangrijk dat oudere kinderen taken overnemen, zoals klusjes en meehelpen in het huishouden, of ze nu de afwas doen of kleren wassen. Hiermee leren ze om verantwoordelijkheid te dragen en hoe ze samen met de rest van het gezin het huis op orde houden.

Het maakt echt niet uit in welke levensfase je kind is, het is nooit te vroeg of te laat om samenwerking aan te moedigen. Coöperatief spelen helpt hierbij.