Dünya Kadınlar Günü: Tasarım Dünyasında Kadınları Desteklemek

Bu yılki Dünya Kadınlar gününü, tasarım dünyasındaki cinsiyet dengesizliğiyle yüzleşmek için bir fırsat olarak kullanacağız.

Tasarımcılarımızdan altısıyla bir söyleşi gerçekleştirip, kariyerlerinde karşılarına çıkan engelleri nasıl aştıklarını ve yarınların tasarımcı kızlarına neler tavsiye ettiklerini öğrendik.

“Toplum olarak, tasarım denilen şeyin erkeklerin dünyasına ait olduğu önyargısına sahip olduğumuzu düşünüyorum, çünkü sektördeki temsil bu yönde.”

Kıdemli Grafik Tasarımcı Crystal’ın tespitini inkâr etmek pek mümkün değil.

Birleşik Krallık’ta ürün ve endüstriyel tasarımcıların sadece %5’i kadın.

Bu dengesizlik, tıbbi ekipmanlardan araba koltuğu tasarımına kadar kadınların kullanımı için üretilmiş olan ürünlerde tarih boyunca aynı hataların tekrarlanmasına yol açtı. Araştırmalar, işyerinde çeşitliliği savunan şirketlerle kıyaslandığında, birçok şirketin bu tür dengesizlikler yüzünden daha kötü bir performans sergileme riskiyle karşı karşıya olduğunu gösteriyor.

Tasarım sektöründe kariyer yapmak için onlara ilham veren şey ne oldu?

Hepsinin içinde bir yaratıcılık kıvılcımının bulunduğunu söylemek zor değil. The LEGO Foundation’da Deneyim Tasarımı Yöneticisi olan Roberta Sandri bir şeylerin nasıl yapıldığını öğrenmenin onun için hep büyük bir tutku olduğunu söylüyor… en büyük tutkusu ise bir şeyleri söküp, parçalarına ayırmakmış! Element Tasarımcımız Esmee de küçükken büyükannesinin tost makinesini söktüğünü hatırlıyor. Ancak küçük bir sıkıntıyı atlamış: parçaları yeniden nasıl birleştireceğini bilmiyormuş!

LEGO® Friends Kıdemli Tasarımcısı Ellen ise disleksi yüzünden diğer derslerde zorluk yaşamasından ötürü tasarıma merak salmış. “Tasarım yaparken ilerlediğimi görebiliyordum; aklıma sürekli yeni fikirler geliyordu ve onları gerçeğe dönüştürüyordum.” Tasarım Yöneticisi Roberta Cardazzo da bu hissi hatırlıyor ve çocukken “özgünlüğümü somut ve görsel bir şekilde ifade etme olanağını” keşfettiğini anımsıyor.

Tasarım sektöründe bir kariyer yapmak birçoğu için kaçınılmaz olmuş. Gelgelelim, sektördeki cinsiyet dengesizliği birçok tasarımcımız için çeşitli engellere yol açmış.

Örneğin, Roberta S, bir üniversitedeki ilk tasarım işinde başka iki öğrenciyle birlikte çalışıyormuş ve ikisi de erkek olduğu için kahveleri onun yapması bekleniyormuş.

Esmee’nin ise üniversitede yaptığı bir grup projesinde, öğretmeni, sınıfındaki erkek öğrencilerden daha düşük bir not vermiş ve bunu, “çünkü gerçek hayatta kendisine tam olarak böyle davranılacağını” söyleyerek açıklamış.

Bu tür açık ayrımcılıklar, genellikle, münferit olaylar olarak karşımıza çıkıyor. Ancak, söyleşiye katılan tasarımcılarımız, aynı derecede zararlı olan gizli bir ayrımcılıkla çok daha sık karşılaştıklarını söylüyorlar.

Model Tasarımcımız Maria, eski işlerinde erkek meslektaşlarının “kendisinin bir kadın tasarımcı olduğunun fazlasıyla farkında olduklarını” ve kendisine, genellikle, her gün farklı bir şekilde davranıldığını söyleyerek aslında konuyu en güzel şekilde özetliyor.

Peki, tasarım dünyasını nasıl değiştirebiliriz?

“Konu dönüp dolaşıp eğitime geliyor” diyor Ellen, tasarım okulundaki neredeyse herkesin erkek olduğunu hatırlayarak. “Tipik olmayan tasarımcılara, daha kariyer yapmak istedikleri alanı seçmeden ilham verebilmek ve hayatlarında bir dönük noktası olabilmek için erken yaşlarda ulaşmamız gerekiyor. Aksi takdirde, aynı işlere her seferinde aynı insanların başvurduğu bir dünyaya mahkum olacağız.”

Roberta C de onla aynı fikirde. “Tasarım öğrencilerine sunduğumuz rol modellerine çeşitlilik katsak, olumlu bir değişim olurdu. Üniversite hocalarını, çeşitliliği temsil edecek bir rol model grubu olarak görebilirsek, gelecekte çeşitliliğin yoğun olduğu bir tasarım camiası oluşturabiliriz.”

Ama bugün hemen hayata geçirebileceğimiz değişiklikler de var. Crystal, ilk olarak, global tasarım dünyasında kullanılan dilden başlamak gerektiğini düşünüyor: “...ürünler cinsiyetlere yönelik yapılmamalı. Herkes için yapıyor olmalıyız.”

Ama çeşitliliğin artması sadece oyuncak dünyasına yaramayacak.

“Her tasarım alanında olduğu gibi, oyuncak tasarımında da cinsiyet eşitliği büyük önem taşıyor” diyor Roberta C.

Bütün tasarımcılarımızın açık bir şekilde farkında olduğu bir durum bu.

“İnsanlar, ancak tasarımın çözebileceği sorunlar yaratıyorlar” diyor Roberta S. Bu çözümleri üretmek için ne kadar çeşitliliğe sahip olursak, o kadar iyi çözümler üretebileceğiz.

“Erişmeye çalıştığımız geniş kitlelere en iyi ürünleri üretebilmemizin tek yolu, o kitlelerden gelen insanların tasarım yapmasını sağlamak” diye katılıyor Ellen, farklı sosyal geçmişlerden ve etnik gruplardan gelen tasarımcılara sahip olmanın önemini vurgulayarak.

Erkeklerin egemen olduğu bir dünyada tırnaklarıyla kazıyarak başarıya ulaşmış olan tasarımcılarımız, karşılaştıkları tüm zorluklara rağmen doğru yolda olduklarını düşünüyorlar mı? Yanıtları, genel olarak, tedbirli bir “evet” oldu.

“Yolumuzda ilerlemeye devam ediyoruz” diyor Esmee, kendisinin karşılaştığı cinsiyet rolü normlarının genç nesillerde daha az olduğunu düşünerek.

“Eskiden, tasarım ekiplerinde, hem erkekler hem de kızlar için genellikle erkekler tasarım yapıyordu” diye anımsıyor, Maria. “Bu tasarım ekiplerine artık kadınlar da katılıyor ve kendi deneyimlerini ve seslerini, tasarımlarına yansıtıyorlar.”

“Şu anda yürümekte olduğumuz yolda devam etmemiz lazım” diye katılıyor Roberta S. “Son yıllarda bu konuda birçok atılım yapıldı, özellikle de The LEGO Group bünyesinde. Bu yolda ilerlediğimiz takdirde çok daha fazlasına ulaşacağımızı düşünüyorum.”

Son olarak, grubumuza, tasarımcı olmak isteyen kızlara ne tavsiye etmek istediklerini sorduk. Genel anlamıyla, iki alana odaklanılması önerildi.

İlki, Maria’nın da özetlediği gibi, kendinize karşı dürüst olmanız. “Kendinizi dinleyin ve her an nasıl hissettiğinize saygı gösterin.”

İkincisi, dayanıklı olmak. Roberta S’in de dediği gibi, “Kimsenin yaratıcılığınızı sorgulamasına izin vermeyin.”

Son olarak, grubumuza, tasarımcı olmak isteyen kızlara ne tavsiye etmek istediklerini sorduk. Genel anlamıyla, iki alana odaklanılması önerildi.

İlki, Maria’nın da özetlediği gibi, kendinize karşı dürüst olmanız. “Kendinizi dinleyin ve her an nasıl hissettiğinize saygı gösterin.”

İkincisi, dayanıklı olmak. Roberta S’in de dediği gibi, “Kimsenin yaratıcılığınızı sorgulamasına izin vermeyin.”

The LEGO Group’un tasarımda eşitliğe öncülük etmek için neler yaptığı hakkında daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.