Vincent van Gogh’un Yıldızlı Gece tablosunda kaçırılmaması gereken detaylar

Yıldızlı Gece’ye (The Starry Night) bakarken insanın tüm ömrünü bu tabloya bakarak geçiresi geliyor. Her baktığımıza, daha önce görmediğimiz ince bir ayrıntıyı keşfedebiliyoruz. Tüm zamanların en meşhur manzara resimlerinden biri olmasının sebebi de bu olsa gerek. Bakarken kaybolup gidiyor insan.

Birçok öncü gibi, van Gogh’un eserleri de kendisi hayattayken rağbet görmemişti. Ama adını tüm dünyaya duyurup, nesiller boyunca yaşatan başarısı günümüzde bile her kesimden sanatçıya ilham veriyor.

Yıldızlı Gece, LEGO hayran tasarımcı Truman Cheng’e de ilham verdi ve bu meşhur resmi üç boyutlu olarak yeniden yorumladığı modeliyle, LEGO Ideas yarışmasını kazanmasını sağladı. LEGO Ideas camiasından 10 binden fazla oy alan bu modeli gerçek bir LEGO setine dönüştürdük.

Bu yeni setimizin lansmanını kutlamak adına, New York MoMA (Modern Sanatlar Müzesi) ve bu resim için derledikleri online kaynakların yardımıyla, resmin kendisindeki ince detaylara göz atıyoruz…

Manzaraya hazırlanmak

Van Gogh, 1889 ila 1890 yılları arasında, Güney Fransa’nın Saint-Rémy bölgesinde geçirdiği on iki ay boyunca kaldığı Saint-Paul-de-Mausole merkezindeki odasının camından bu manzarayı görerek ilham aldı.

Ama resmi, manzaranın kendisiyle karşılaştırınca bire bir aynı olmadığını görüyoruz. Çünkü resim, Hollandalı ressamın hayal gücü, anıları, duyguları ve şahsi gözlemlerinin bir birleşimi olarak ortaya çıktı.

MoMA kendi web sitesinde resmi şöyle tanımlıyor: Yıldızlı Gece, görsel olarak inanılmaz etkileyici olan “bir gözlem ve bu gözlemden açıkça uzaklaşma egzersizi…van Gogh’un geceye ve doğaya verdiği duygusal dil, gerçek görünümlerinden çok uzaklara gitmelerini sağlıyor.”

Gelin, bu şaheserin detaylarına birlikte bakalım…

Gecenin göğü

Van Gogh’un eşsiz renk ve şekil kullanımını ünlü fırça darbelerine yansıtarak nefis bir şekilde yeniden canlandırdığı, gecenin ışıltılı göğüyle başlamak akla makul geliyor.

Bu teknikler sayesinde gecenin göğü hayata geliyor, canlı bir hâl alıyor ve gerçeğinden çok uzaklara gidiyor.

Ama hepsi hayal gücünden ibaret değildi. O günlerde, Fransa’nın güneyinde Venüs gezegenini çıplak gözle görmek mümkündü ve Van Gogh resminde gezegene yer verip (orta-sol), fırça darbeleriyle ışıldamasını sağladı.

Bu eser üzerine yazılmış başka bir MoMA makalesi şöyle anlatıyor: “gökyüzünde dönüyor gibi görünen şekiller… o günlerin astronomi kayıtlarında raporlanan, nebula olarak bilinen toz ve gaz bulutlarına benziyor.”

Yıldızlara, aya ve girdabımsı rüzgârda baktıkça, insan, ressamın, gecenin göğündeki kaosu böylesine canlı bir hâlde yakalamış olmasına hayran oluyor.

Kozmik keramet

Yakın bir zaman önce, astrofizikçi Janna Levin, bir podcast yayınında, MoMA’nın Yıldızlı Gece’deki gökyüzünü astronomi perspektifinden keşfetmesine yardımcı oldu.

“Genel olarak, hem sanat hem de bilimde, öznel olan ile nesnel olan arasındaki ayrımı keşfetmeye çalıştığımızı düşünüyorum” diye anlatıyor Janna.

“[Sanat ile bilim arasındaki] en büyük benzerlik merak… Dünya hakkında sorular sormak, dünyayı farklı görmek, kendinizi farklı görmek… İnsanların, insan olarak kalmaya devam ederken kendilerini kozmosun bir parçası olarak görmelerini sağlıyorsunuz” diye devam ediyor.

Van Gogh, kardeşine yazdığı bir mektupta, “umudun yıldızlarda” olduğunu söylemişti. Sırf bu ifade bile ressamın o günlerde neler yaşadığını ve Yıldızlı Gece tablosunun belki de daha iyi şeylere yönelik bir hayal veya umut olabileceğini düşündürüyor.

Aşağı mahalle

Van Gogh sanatında görsel zıtlıklara yer vermesiyle biliniyor.

Işıltılı, adeta bağıran bir gökyüzünün altında sakince yatan karanlık, sessiz bir köy iliştirmiş olması çok hoşumuza gidiyor.

MoMA, “tepelerin eteklerine konuşlanmış olan köyün başka manzaralardan esinlenildiğini, ressamın odasının camından görünmediğini” açıklıyor. Yakından bakarsanız, van Gogh’un anavatanı olan Hollanda’da sıkça görülen kilise kulesi şeklini görebilirsiniz. Bu tür mimariler Fransa’da pek bulunmuyor.

Arka plandaki dağlar ise manzaranın gerçek bir parçası. Soldaki servi ağacı da öyle, ama gerçekte olduğundan çok daha yakın bir konumda görünüyor.

Resmi yeniden hayal etmek

Truman’ın hayal gücüne hitap eden ve bu eşsiz eseri bir LEGO Ideas setine dönüştürmesi için ilham veren şey, van Gogh’un özgün renk kullanımı ve fırça darbeleri oldu.

“Yıldızlı Gece en önemli eserlerinden biri” diyor Truman. “Çok uzun zamandır bu tablo üzerine bir LEGO® eseri üretmek istiyordum ama modelin her parçasının teker teker yerleştirilebileceği güzel bir yapım şekli bulamamıştım.”

“Bir gün, LEGO oynarken, LEGO parçalarını rastgele olarak yerleştirerek bir eser üretince, van Gogh’un o eşsiz fırça darbelerine çok benzediğini fark ettim. Bu tür bir oluşturma tarzıyla yapıldığında resmin kendisinin nasıl görüneceğini merak etmeden edemedim.”

“Modelde resmin kendisini yansıttım ve tasarımın üç boyutlu bir hâle gelmesi için kendi hayal gücümden katkılar yaptım.”

Van Gogh hayranlarının evlerinde mutlaka olmasını isteyecekleri bir set bu. Yıldızlı Gece hakkında daha fazla bilgiye mo.ma/starrynight sayfasından ulaşabilirsiniz.